Chuyến lỡ: Lý Sơn

Tất nhiên không phải chuyến lỡ của tôi. Tôi mà lỡ thì không có chuyện kể này, nhỉ. Lỡ chuyến này là các "cụ" đầu têu là Thành Minh và Thanh Liên A.
Chả là trong một cuộc gặp nào đấy các bạn biết tôi có cuộc đi gặp bạn Trỗi vào cuối tháng 6 đầu tháng 7 ở Quảng Ngãi. Thì Thành Minh phát hiện "cậu mấy lần đi Lý Sơn, mà đã hứa đưa bọn tôi đi đấy nhé".
- Ơ, chuyện nhỏ, đợt này tôi lại đi Lý Sơn nữa, cậu có đi không?
Thành Minh gật đầu cái rụp, "nhớ đấy". Lại thêm Thanh Liên A sung thêm một suất.
Chuyện này được nhắc lại trong cuộc gặp bạn lính ở cơ quan anh Phiệt. Mấy người hôm ấy đều đăng ký đi, trừ ông bạn tôi Duy Linh (đầu bên phải sang), cậu là bác sĩ đảo Trường Sa từ những năm 77-78 đã chán đảo rồi. Bao gồm lính em hai cậu Trung Sy và Vinh Linhthe, hai ông K14 Trọng Dân, Thế Phiệt. Tôi nữa là 5, thêm hai bạn gái là 7 người.

Lên kế hoạch: bay vào Đà Nẵng ngày 28, tôi đã mượn xe cậu em lính trong ấy, đi ngay về thành phố Quảng Ngãi nghỉ qua đêm.
Ngày 29/6 đi Lý Sơn sớm, thăm đảo lớn.
Ngày 30/6 đi thăm đảo Bé Lý Sơn (là lý do tôi đi chuyến này), về đảo Lớn nghỉ qua đêm.
Ngày 1/7 nếu có chỗ nào muốn đi thêm thì đi, nếu không thì trong ngày cũng về thành phố.
Tối 1/7 tôi tham gia cùng bạn Trỗi, các bạn K14 tự do khám phá theo ý mình.
Ngày 2/7 về Đà Nẵng bay ra.

He he, kế hoạch này thất bại thảm hại. Cụ Thành Minh nhiều việc nhà quá, cụ Thanh Liên không có bạn đi cùng cũng buồn, bèn lên lịch phắn sang Anh Quốc với con cháu.
Cụ Thế Phiệt, không biết có phải vì hai bạn gái không đi mà, cũng có lí do chính đáng "chủ hôn cho cháu trong họ".
Hai cậu lính em thì khỏi nói, nổ to nhưng mà đốt tịt, kể cả khi mình không đổ nước :-) cũng rút.
Vậy là còn mỗi tôi với ông Trọng Dân.

Song song, mà chậm hơn một chút trong quá trình ấy lại nảy sinh vấn đề có ảnh hưởng qua lại. Là việc ông Từ Ngữ quyết định đi Quảng Ngãi bằng tự lái xe ô tô. Mọi người biết rồi, mới rút máy thở được tháng chứ mấy, rõ là khỏi vòng cong đuôi (ảnh: bà Bình Dân chăm ông Từ Ngữ, 23/4/2017)

Vậy là bà BD đề nghị tôi đi cùng ô tô từ HN vào ĐN cho yên tâm, còn từ ĐN vào Quảng Ngãi đã có hộ tống là cậu con trai. Phương án thay đổi, bạn K14 bay vào ĐN theo lịch, tôi đi xe cùng 2 ông bà Từ Ngữ đón sẵn. Rồi đi vào Quảng Ngãi bằng 2 xe theo hai lịch trình độc lập.
Nhưng mà vì 7 người dự kiến Lý Sơn đã rút 5 còn 2, vậy thì cuối cùng tôi với ông Trọng Dân đi cùng ô tô nhà Từ Ngữ vào Đà Nẵng tính tiếp. Lịch xuất phát sẽ là trưa 28/6, nhà ông Từ Ngữ đón tôi và Trọng Dân ở 30 Hoàng Diệu.
Ra vẻ "bảo hộ sức khỏe" tôi đặt thời gian ông lái 1 giờ tôi lái 2 đổi nhau. Nhưng mà ông Từ Ngữ không chịu, chán thì đổi, thôi thì mỗi người phải tự lo lấy thôi. Buổi tối nghỉ ở Hà Tĩnh, quán quen ăn "Đầu Cá", 3 gã đàn ông rượu ai nấy uống, tối nghỉ ngay KS bên kia cầu Phủ chả đi xa mà sợ.

Sớm 29/6 rời Hà Tĩnh, ghé thắp hương mộ Đại Tướng, rồi Từ Ngữ có chút việc ở Quảng Bình, trưa ăn ở Đông Hà có hẹn. Chiều đến Đà Nẵng sớm, chạy tới nhà con trai Từ Ngữ, nó đưa chúng tôi chạy vòng vòng kiếm KS. Ngày nghỉ hè đâu cũng đông khách, cuối cùng đại tá Trọng Dân lần đầu lấy phòng ở Đoàn An Dưỡng QĐ với giá thương mại 800kĐ/ngày, cũng là một cảm giác... lạ :-)
Bữa tối ăn cùng gia đình Từ Ngữ, quyết ngày mai cậu vào Quảng Ngãi mà không đưa các cháu đi cùng như đã định. Dù sao tôi cũng nên lấy thêm một xe nữa cho chủ động vì sẽ trở ra sau 2 ngày. Vậy là OK.
Ngày 30/6 không cần đi sớm, vì còn muốn ghé Chu Lai đón bạn Trỗi bay từ Tp.HCM ra, chạy tới đó mất khoảng 2 tiếng mà chúng xuống muộn. Cà phê cà pháo chờ nắng lên cho "khô đường" rồi mới đi.

Máy bay trễ chuyến, còn nhiều thời gian tôi tranh thủ đưa Trọng Dân đi thăm thắp hương cho một Liệt sĩ đồng đội cùng lứa nhập ngũ 6971 (6/9/1971) cùng lính Tăng Thiết Giáp, mà anh ta là bạn Trỗi trên tôi một năm nên tôi biết nhà dù sinh thời chúng tôi không biết nhau.

Lộn về sân bay không xa lắm, chờ phát đói, may ông Trọng Dân có đồ chống hạ đường huyết mang ra cấp cứu. Sân bay Chu Lai nhỏ, thưa chuyến thưa người, có mì tôm đấy nhưng mà không sướng. Để dành đằng nào bọn bay ra chả phải ăn, thêm bạn bè ngồi với nhau vui hơn. Mãi 3 giờ chiều mới được ăn ở KS bên sông Trà, đói nhưng mà vui. Trọng Dân gặp đám bạn Trỗi có lính thông tin cùng ngành có lính Toán K14 cùng trường,... nên cũng dễ nói chuyện.

Buổi tối 30/6 với bạn Trỗi là cuộc tiếp đón ở nhà anh bạn sở tại. Một người bạn quan chức hàng tỉnh mà những người bạn tôi, dù là Trỗi hay không, đã gặp đều cảm thấy gần gũi "như người đàng mình".
Anh Trọng Dân có người quen ở xứ Quảng này đã đi bắt liên lạc, không dự cuộc này :-)

Ảnh: bạn Trỗi sở tại đãi bạn Trỗi đến chơi

1/7 các bạn tôi dự họp khóa đi đảo Lý Sơn theo chương trình. Tôi và anh Trọng Dân có kế hoạch đi "sâu" hơn, nên ở nhà. Trọng Dân lâu lắm mới có dịp trở lại Quảng Ngãi, lại theo một cách mà hóa ra các ông bạn "cấp to" của tôi đều lạ lẫm là... tự đi. Bình thường các vị ấy đi nhiều, nhưng là đi công tác hoặc nghỉ ngơi theo chế độ nên hầu như luôn có "hướng dẫn viên", ăn ở, thăm thú,... Có dịp đi như này có vẻ mở ra nhiều góc nhìn mới, nhận thức mới? Mới sớm, ăn buffet ở KS xong thì anh Trọng Dân đã đeo túi ra ngoài bắt xe ôm, mất hút.
Quảng Ngãi với tôi vừa lạ vừa quen. Lạ vì dù sao cũng là nơi nhiều lắm mình ở lại một đôi đêm nên vẫn lạ dù là đến nhiều lần. Quen là những chỗ đã đến, nhiều lần, thì là quen :-)
Gọi thêm mấy ông bạn không đi theo chương trình, đưa đi chơi chỗ quen: đèn biển Ba Làng An, một điểm ngắm biển đẹp mà tôi lần đầu tình cờ đến cách nay đúng 10 năm. Một lý do tôi thích nơi này, vì địa hình trên cao của nó giống gần như hệt với nơi tôi từng tới "hồi nẳm", cùng dải đất núi lửa này về phía Bắc một đôi km.

Dưới kia là một nhà hàng bình dân chuyên đồ biển. Có những con cua đá mà ở Cồn Cỏ người ta cấm bắt mua bán như là trong sách đỏ thì ở đây... chuyện nhỏ lên bàn.

Mấy anh bạn tôi, đều từng là lính thông tin như Trọng Dân, hỏi "bạn ông đâu"? - Khỏi, hắn tự do đến mai còn hai ngày tôi "chăm sóc".

Ba anh bạn tôi, nói thêm, đều từng là lính thông tin. Anh bạn bên trái, thời học với nhau từng thuộc top 5, nghỉ hưu với hàm đại tá chức gọi là Phó Tổng Viettel (phía Nam), anh bạn giữa lần gặp đầu tiên trong Nam là lần gọi qua điện thoại lên đài Núi Lớn Vũng Tầu. Cậu lính trực nói thủ trưởng đang... ngủ tiếng nữa đ/c gọi lại. Mẹ kiếp việc quân mà ngủ, nhưng mà có cái điện thoại chả biết làm gì. Tiếng sau gọi lại thì thủ trưởng hỏi "mày có phải thằng Thành", ra là nó. Ông đ... thèm lên nữa :-) Mà chỗ này chính là nơi tôi được anh bạn NQ.Thêm nhà mình nhận ra, hình như khi ấy bạn cũng là lính thông tin, đang trong đội quản lý cái trường HSQ Thông tin của VNCH ở đó (1975). Bạn thật giỏi đã nhận ra tôi. Anh bạn bìa phải từng là lính trạm chuyển tiếp thông tin của Phòng Không trên núi Hồng Lĩnh. Rồi trở thành, có lẽ là, người duy nhất hạ máy bay phản lực F-5E của VNCH trong chiến dịch HCM.
Buổi trưa, đi ăn với bạn Trỗi thì anh Trọng Dân kêu lô phôn "ở đâu đến đây ăn với tôi và mấy bạn". He he, tôi đang ở trên lầu. Hóa ra quán đó nổi tiếng cỡ nào không biết mà bọn tôi cùng được bạn sở tại đưa đến như nhau.
Hết ngày hôm ấy là cuộc gặp chính thức mà là lí do chính, Lý Sơn với tôi là món kèm cho đỡ phí một lượt đi. Tối hôm ấy nhân bài "5 anh em trên..." tôi được dịp giới thiệu anh Trọng Dân là bạn đồng ngũ với LS Ngô Ngời K3 Trỗi. Những người bạn từ thời HSMN với LS rất vui vì việc này, có lẽ như thấy lại một chút bóng dáng bạn đã khuất thoáng qua.

Sáng 2/4 khi cuộc gặp giải tán thì chúng tôi, Trọng Dân và anh Chí Quang nữa, đi Lý Sơn. Lô ảnh Lý Sơn ở (bấm vào) đây, các bạn xem và tôi sẽ nói thêm những điều biết về trong ảnh có gì.

Nhờ cháu My ở KS Mỹ Trà Quảng Ngãi, chúng tôi mua được vé tầu "siêu cao tốc" đi Lý Sơn, lại còn có xe đưa ra cảng Sa Kỳ (có trả tiền). Những ngày cuối tuần cảng Sa Kỳ rất nhiều khách và xe nên tôi không đưa xe ra đấy gửi qua một vài đêm như chuyến ban đầu được.
Nói thêm về các loại tầu (thương mại, không kể tầu công vụ và tầu cá) ra vô đảo Lý Sơn. Tầu mà mình gọi là tầu chợ là được những người có nhiều hàng hóa (nhà bán hàng, đại lý phân phối,...) đi, thực ra là hàng của họ đi. Sức chứa hàng lớn, đi chậm, đổi lại là có lời, tầu này chạy có khi đôi ba tiếng mới tới.
Tầu cao tốc, là cao so với tầu chợ, chừng 12knot (hải lý/giờ), gần 30km/h. Tầu này chủ yếu người không có hàng hóa, chỉ có hành lý cá nhân, xe máy,... đi. Vừa đủ nhanh (chạy chừng 1h15' thì tới) vừa đủ tiết kiệm và thêm chút hành lý, 90kĐ/người.
Tầu siêu cao tốc, 28knot, chỉ nửa giờ là tới, hành lý gọn nhẹ (kiểu 7kg của hàng không giá rẻ), 150kĐ/người. Cũng có người nói tầu này không cho lên boong, kín bưng, cảm giác không an toàn. Tôi chỉ nghĩ ra quá bờ 300m thì cũng như 300km thôi đều không bơi được như nhau. Vậy thì cao hay siêu cao cũng vậy, tùy... số.

Tầu chưa cập bến Lý Sơn thì anh Trọng Dân nói "lên bến có người đón, ở nhà nghỉ tôi đã liên hệ rồi"; rõ là dân vận từ lúc đến đã có kết quả. Tôi thì chủ trương khắc đi khắc đến, "dế mèn" có "cụ Hồ" trong túi thì cứ đi, làm gì không có chỗ ngủ, mang cả KS Mường Thanh ra "dọa". Không ngờ, theo thông tin Trọng Dân cho biết ở đấy 1,8trĐ/ngày, thôi dế xin kiếu, đi theo lối nhỏ cho an toàn.
Từ bến tầu lên quả nhiên có người đón... xe máy. Rất may là cái nhà dân doanh ấy gần xịt, đi bộ phát đến ngay kệ cho ông Trọng Dân ngồi xe máy. Nhà nghỉ hai giường to, máy lạnh, nước nóng, TV, quạt máy, 300kĐ/ngày, vừa với "dế". Theo cháu My thì ở nhà của dân đồ đạc còn mới hơn trong KS, mà rẻ. Quả có thế, nhưng mà họ mới quá nên đôi khi thiếu chút như quên đưa "đánh răng rửa mặt/tắm", không có đồ đun nước, ấm trà,... Chả quan trọng lắm.

Tranh thủ còn khá sớm, hỏi han cậu chủ nhà về các điểm đi thông thường (dù tôi đã đi rồi) để hai ông lần đầu có khái niệm, chúng tôi thuê luôn 2 xe máy đi các điểm theo thứ tự: Bảo tàng Hoàng Sa, chùa Hang, núi Thới Lới (cột cờ và hồ nước đỉnh núi), hang Câu, chiều nắng nhạt mới dậy đi chùa Đục và giếng Vua.
Có hai điểm người ta hay đến mà bỏ qua là hòn Mù Cu (6 năm trước đã đến mà không thấy có gì đặc biệt, hồi đó chưa có phong trào như này nên chả ai để ý), và cổng Tò Vò cũng bị bỏ qua vì giờ vàng, các cháu rất đông để chụp ảnh mặt trời dần khuất sau cổng. Ảnh tự sướng khi lái máy xe chở ông Trọng Dân đi thăm đảo, che mất tiêu người ngồi sau.

Đọc mạng mọi người biết là Lý Sơn hình thành nhờ mấy cái núi lửa phun trào mà thành. Bây giờ nhìn trên Google Maps còn thấy rõ 3 miệng tròn, là núi Thới Lới, núi Giếng Tiên, hòn Sỏi, hòn Tai và hòn Dung. Trong đó chỉ có hai núi đầu đủ lớn để có những điểm đến du lịch.

Khi thăm chùa Hang và hang Câu cái làm tôi quan tâm nhất, nhưng không phải toàn bộ, là chất liệu như là núi lửa phun trào bùn đất chứ không phải nham thạch. Các vỉa bùn rắn lại kèm thêm những viên nham thạch đen tạo thành lớp chồng lên lớp. Anh bạn Chí Quang của tôi rất cảm động khi được thấy và sờ lên dấu tích kiến tạo không biết bao nhiêu năm trước. Với các cụ địa chất thì chắc là chuyện nhỏ, nhưng chúng tôi là dân điện tử mà.

Ánh sáng tán xạ từ mặt biển bờ cát lên những vỉa phun trào ở Hang Câu, thật đẹp.

Đỉnh núi Thới Lới hình phễu mẻ, mỗi lần mưa lớn nước gom lại chẩy thành thác ở chỗ mẻ. Sáu năm trước khi tôi lần đầu tới thì từng đàn bò của dân ăn cỏ trong phễu trong khi người đa đang hàn miệng mẻ để làm hồ chứa nước mưa dùng cho sinh hoạt. Bây giờ thì nó đã có tên "hồ nước" và hàng rào kẽm gai quanh đường phân thủy miệng hồ đảm bảo không những bò mà cả chất thải của chúng cũng không lọt xuống hố được nữa.

Lần đó bên nhà nghỉ Hoa Biển (thôn Đông) người ta nói trước 75 đỉnh núi là một rừng cổ thụ rộng lớn mà thanh niên trên đảo trốn lính không thể bị bắt. Việc hàn miệng núi lửa chứa nước sinh hoạt có thể biện minh cho việc chặt trụi đám rừng lớn này?
Từ trên đỉnh núi Thới Lới gần như có thể nhìn khắp đảo, nếu có thể đi vòng quanh "miệng phễu", tôi không biết có ai đi chưa nhưng sợ là một góc sẽ không thể khép kín được vì doanh trại quân đội trấn giữ. Tuy nhiên phong cảnh từ trên đó nhìn xuống cũng khá là đẹp với nhiều góc khác nhau.

Như ở góc nhìn này là hướng Đông. Nhìn kỹ sẽ thấy âu tầu mà 6 năm trước chưa khép cạnh phía Nam (đường kè phía tay phải hơi gẫy góc với đường nối bờ). Chính chỗ gẫy góc có "điểm thu hút du lịch" hòn Mù Cu. Tôi từng tới đó, cũng không có gì đặc biệt.
Điểm đặc biệt ở góc nhìn này là thấy có một con đưởng ngang thẳng như kẻ chỉ. Nó vốn là một đường băng bê tông ngắn chừng 800m dành cho máy bay cánh cố định, có lẽ từ trước 1975. Giờ thì bỏ hẳn và mấy chục năm nay đồng bào có một sân phơi.
Cứ tưởng mùa bão hướng Đông là sóng lớn, nhưng đồng bào nói âu tầu tránh bão là đó, ngày bão hướng ấy im.

Cột cờ tổ quốc ở phía Bắc đảo, đường lên doanh trại quân đội mà dân du lịch không được vượt qua. Được biết tên tuổi anh NMT trai út của 3X tham gia làm cột cờ này với tư cách "thủ lĩnh thanh niên". Tổ chức Đoàn vốn là bệ phóng cho biết bao tên tuổi, không chỉ ở VN mà bắt nguồn từ tư duy xô-viết. Xô Viết đổ rồi, Việt ta chưa thấy đổ theo, nhưng mà những tên tuổi như vô lý sinh ra có lẽ nên đổ theo :-)

Buổi chiều đi thăm chùa Đục trên núi lửa thứ 2 của đảo. Nói về chùa, trước đây chỉ có một hõm nhỏ đặt tượng, không có sư trụ trì "thường trú". Nay đến thấy một số công trình khác, có vẻ như thay vì đục vào núi thì họ bao ra bên ngoài bằng kết cấu xây dựng thông thường nhưng phủ bì cho giống "đục", và có lẽ nhờ vậy có trụ trì thường trú(?).
Tôi vốn dân vãng cảnh, thích kết cấu xỉ nham của núi lửa rắn và đen, khác hẳn bên núi Thới Lới.

Đỉnh núi, cũng là một phễu mẻ nhưng có lẽ sẽ không được hàn miệng là hồ. Mà có vẻ như "thanh niên xung phong" sẽ "khai hoang". Nhà cửa máy móc, sân bóng,... sẵn sàng cho một cuộc chinh phục.

Sẽ rất đáng tiếc nếu như dải rừng cây còn sót lại cũng sẽ bị bóc đi lấy đất canh tác. Giá như người ta khai thác chỗ đất này theo cách công viên du lịch bao gồm cả lưu trú vừa phải, không biết có lợi hơn không so với trồng cây gì nuôi con gì?
Giờ vàng nhiếp ảnh, hình khối, sắc độ với những mảng đậm nhạt khác nhau, cùng hai ông bạn đồng hành.

Dưới kia có một đường kè, mà ở thời điểm này trên Google Maps chưa thể hiện, làm nên một âu tầu phía Tây. Ngay đầu đường kè ở phía bên ngoài là điểm thu hút du lịch "cổng Tò Vò" mà các bạn trẻ thường tụ tập giờ này để chụp ảnh mặt trời lặn qua cổng(?).

Chúng tôi, theo cách của người già, không chen vào với các bạn trẻ mà chụp với từ xa; cổng nhìn kỹ may ra thì thấy, nhưng đông người thì quá dễ để nhận ra. Một bức ảnh được thấy trên mạng chụp xuyên cổng tò vò không thấy biển và mặt trời mà chỉ có đường kè, rất tiếc, dù trong điều kiện thuận lợi người ta vẫn có thể chọn góc nào đẹp hơn.

Mặt trời đang lặn ở phía đằng sau, Tây dịch lên Bắc một chút, chính Bắc là đảo Bé thấp dẹt trên mặt biển. Ngày mai chúng tôi sẽ sang đấy.

(Để chiếm chỗ, viết tiếp sau)